व्हेरिकोज व्हेन्स म्हणजे काय? | Varicose Veins in Marathi

मित्रांनो आजच्या या पोस्टच्या माध्यमातून मी तुमच्या सर्व प्रश्नांची उत्तरे घेऊन आलो आहे. म्हणजेच आजचा लेख च्या माध्यमातून आम्ही तुम्हाला Varicose Veins व्हॅरिकोज व्हेन्स ला मराठी भाषेमध्ये काय म्हणतात? तसेच Varicose Veins in Marathi | Varicose Veins म्हणजे काय ? सांगणार आहोत चला तर मग पाहूया…

व्हॅरिकोज व्हेन्स म्हणजे काय ? व्हॅरिकोज व्हेन्स ची कारणे, लक्षणे,दक्षता आणि उपचार :

व्हॅरिकोज व्हेन्स (varicose veins in marathi )

varicose veins व्हॅरिकोज व्हेन्स अशुद्ध रक्तवाहिन्या फुगून झालेल्या गाठींचा नसा ही एक वैद्यकीय स्थिती आहे जी सामान्यत: पायांमध्ये वाढणे, वळणे आणि फुगवणे यांद्वारे दर्शविली जाते. या शिरा त्वचेखाली ठळकपणे दिसतात आणि अनेकदा निळसर किंवा जांभळ्या दिसतात. अशुद्ध रक्तवाहिन्या फुगून झालेल्या गाठींचा नसा रक्त प्रवाह नियमन करण्यासाठी जबाबदार असलेल्या शिरांमधील कमकुवत किंवा खराब झालेल्या वाल्वचा परिणाम आहे.

रक्त परत हृदयाकडे नेणे हे शिराचे सामान्य कार्य आहे. शिरामधील वाल्व्ह रक्ताला पाठीमागे वाहून जाण्यापासून रोखतात, हे सुनिश्चित करतात की ते एका दिशेने फिरते. जेव्हा हे व्हॉल्व्ह कमकुवत होतात किंवा खराब होतात तेव्हा रक्त मागे वाहू शकते आणि शिरांमध्ये जमा होऊ शकते, ज्यामुळे ते फुगतात आणि वैरिकास बनतात.

व्हॅरिकोज व्हेन्स म्हणजे काय ? :

व्हॅरिकोज नसा म्हणजे काय “जेव्हा व्हेरिकोज व्हेन्सची समस्या असते तेव्हा शिरा एका जागी जमतात आणि त्वचेच्या बाहेरून स्पष्टपणे दिसतात. वैरिकास व्हेन्स म्हणजे शिरा वाढवणे. ही समस्या तुमच्या शरीरातील कोणत्याही नसामध्ये होऊ शकते. बहुतेक ‘व्हॅरिकोज व्हेन्स’ फक्त पायांच्या नसांमध्येच होतात. कारण पायांच्या बोटांवर बराच वेळ उभे राहिल्याने खाली असलेल्या नसांवर दाब पडतो. अशुद्ध रक्तवाहिन्या फुगून झालेल्या गाठींचा नसा त्वचेच्या बाहेरून निळ्या दिसतात. जास्त दाबामुळे पायाच्या नसा सुजतात.

काही लोक व्हॅरिकोज व्हेन्स आणि स्पायडर व्हेन्सना सामान्य मानतात. परंतु असे नाही, काहीवेळा स्पायडर शिरा अधिक वेदनादायक असू शकतात. स्पायडर व्हेन्स म्हणजे अशुद्ध रक्तवाहिन्या फुगून झालेल्या गाठींचा नसा सारख्या सुजलेल्या शिरा आहेत. सुजलेल्या आणि वळलेल्या नसांना स्पायडर व्हेन्स म्हणतात.

यामुळे शरीरातील रक्ताभिसरणाशी संबंधित इतर समस्या उद्भवू शकतात. उपचारादरम्यान, डॉक्टर अशा शिरा कापतात किंवा बंद करतात. अशुद्ध रक्तवाहिन्या फुगून झालेल्या गाठींचा नसा पासून मुक्त होण्यासाठी तुम्ही स्व-उपचार देखील करू शकता.”

Types Of Varicose Veins ( व्हॅरिकोज व्हेन्स चे प्रकार ) :

अशुद्ध रक्तवाहिन्या फुगून झालेल्या गाठींचा नसा किती प्रकार आहेत . वैरिकास व्हेन्स 4 प्रकारच्या असू शकतात ज्या खालीलप्रमाणे आहेत:

1. मध्यम प्रकार (medium Veins )

मध्यम प्रकारचे वैरिकास नसणे सामान्य मानले जातात. जेव्हा आपण त्वचेकडे पाहतो तेव्हा ती निळी दिसते. या शिरा दिसायला सुंदर असतात पण त्यांच्यावर उपचार न केल्यास गंभीर परिणाम होऊ शकतात. या प्रकारच्या नसांमध्ये रक्ताभिसरण होत नाही. रक्त हृदयाकडे जाण्याऐवजी शिरांमध्ये जमा होऊ लागते. यामुळे हृदयविकार होऊ शकतो.

1. गंभीर प्रकार (complicated veins)

जेव्हा वैरिकास व्हेन्सची समस्या जटिल होते तेव्हा ती गंभीर श्रेणीत ठेवली जाते. जेव्हा आपण मध्यम वैरिकास नसांच्या लक्षणांकडे दुर्लक्ष करतो आणि उपचार न करता सोडतो तेव्हा हे घडते.

1. स्पायडर शिरा ( Spider veins )

स्पायडर शिरा ही केवळ कॉस्मेटिक समस्या आहे. यामध्ये शिरा कोळ्याच्या जाळ्यासारख्या दिसतात. शिरा देखील झाडाच्या फांद्या आकार घेऊ शकतात. ही काही मोठी समस्या नाही, त्यावर सहज उपचार करता येतात.

4. गर्भधारणा संबंधित वैरिकास नसा ( pregnancy related varicose veins)

गरोदरपणात महिलांच्या शरीरात रक्त निर्मिती वाढू लागते. यामुळे शिरांमध्ये दाब येऊ शकतो. परिणामी, पाय किंवा पेल्विक क्षेत्राभोवती वैरिकास नसांची समस्या उद्भवते.

व्हॅरिकोज व्हेन्स ची कारणे :

उभे राहणे ही गुरुत्वाकर्षण शक्तीच्या विरोधातील क्रिया आहे. पायातील रक्ताला गुरुत्वाकर्षण शक्तीच्या विरोधात रक्त प्रवाहित व्हावे लागते. त्यासाठी विशिष्ट प्रकारचे पडदे अशुद्ध रक्तवाहिन्यांमध्ये असतात. ते एकाच दिशेने रक्तप्रवाह करण्यास सहाय्यक ठरतात. मात्र, जास्त वेळ उभे राहिल्याने वा बसल्याने शीरांमध्ये ताण निर्माण होतो व पडदे निकामी होण्याचा धोका वाढतो. त्यामुळे अधिक रक्त जमा झाल्यामुळे शीरा फुगतात व व्हेरिकोज् व्हेन्सचा त्रास उद्भवतो.

लिंग (Gender )

स्त्री असणं हे देखील वैरिकास व्हेन्सचं कारण असू शकतं. ही समस्या महिलांमध्ये जास्त दिसून येते. गर्भधारणेदरम्यान, व्हेरिकोज व्हेन्सची समस्या केवळ रक्ताभिसरण वाढल्यामुळेच नाही तर हार्मोनल बदलांमुळे देखील होऊ शकते. रजोनिवृत्तीच्या काळात ही समस्या अधिक दिसून येते. मासिक पाळीच्या दरम्यान हार्मोनल बदलांमुळे, नसांच्या भिंती सैल होतात. यायाशिवाय, गर्भधारणा टाळण्यासाठी हार्मोन रिप्लेसमेंट थेरपी किंवा औषधांच्या सेवनाने देखील व्हेरिकोज व्हेन्सची समस्या वाढते.

लठ्ठपणा (Obesity)

तुमचे वजन जास्त असल्यास वैरिकास व्हेन्सचा धोका जास्त असतो. जास्त वजनामुळे शरीरातील नसांमध्ये दाब निर्माण होतो.

गर्भधारणा (Pregnancy)

गर्भधारणेमुळे वैरिकास व्हेन्सचा धोकाही वाढतो. या काळात, अधिक रक्त निर्मिती सुरू होते परंतु पायापासून वरच्या दिशेने रक्त परिसंचरण कमी होते. गर्भाशयात वाढणाऱ्या गर्भाच्या विकासासाठी हे रक्ताभिसरण फायदेशीर आहे, परंतु त्यामुळे वैरिकास व्हेन्सचा धोकाही निर्माण होतो.

अनुवांशिक (Genetics)

जर तुमच्या कुटुंबातील एखाद्याला वैरिकास व्हेन्सचा त्रास होत असेल तर ही समस्या तुम्हालाही होऊ शकते. हा आजार अनुवांशिक आहे.

शरीराची स्थिती (Body position)

वैरिकास व्हेन्सची समस्या देखील तुमचे शरीर बहुतेक वेळा कोणत्या स्थितीत राहते यावर अवलंबून असते. बराच वेळ एकाच स्थितीत उभे राहिल्याने किंवा बसल्याने रक्तप्रवाहात अस्वस्थता येते आणि त्यानंतर वैरिकास व्हेन्सची प्रक्रिया सुरू होते.

व्हॅरिकोज व्हेन्सची लक्षणे :

जेव्हा वैरिकास व्हेन्स होतात तेव्हा खालील लक्षणे दिसतात :

- ज्या ठिकाणी ही समस्या उद्भवते त्या ठिकाणी शिरामध्ये फुगवटा असतो जो बाहेरून दिसतो. ज्यानंतर रंग जांभळा किंवा निळा होतो.
- तळव्यात वेदना होतात. संपूर्ण पायात जडपणा जाणवू शकतो.
- बराच वेळ बसल्यानंतर किंवा उठल्यानंतर वेदना होतात.
- घोट्यात त्वचेचे व्रण होऊ शकतात. अशा समस्येस त्वरित उपचार आवश्यक आहेत, अन्यथा नसा खराब होऊ शकतात.
- प्रभावित नसांमध्ये खाज सुटणे आणि जळजळ होणे.
- तळव्याला सूज आणि वेदना होण्याची समस्या. स्नायू पेटके देखील येऊ शकतात.

व्हॅरिकोज व्हेन्स टाळावा यासाठी दक्षता (Precautions of Varicose veins in Marathi) :

वैरिकास नसांची समस्या टाळणे अशक्य आहे. रक्ताभिसरणात अडथळा आल्याने किंवा स्नायूंच्या दाबामुळे हे कधीही होऊ शकते. परंतु तुम्ही तुमची जीवनशैली सुधारून त्याचा धोका कमी करू शकता. स्नायूंच्या टोनची काळजी घ्या आणि रक्ताभिसरणाशी संबंधित समस्यांवर उपचार करा.

- वजन नियंत्रणात ठेवा.
- जास्त वेळ उभे राहू नका. जर तुम्हाला पाय दुखत असतील तर खाली बसा.
- महिलांनी उंच टाचांचे बूट घालू नयेत. घट्ट पँटही घालू नका.
- नियमित व्यायाम करा. यामुळे रक्ताभिसरण सुधारेल.
- फायबरचे सेवन करा. मीठ कमी खा.
- टाइट जिन्सचा वापर टाळावा.
- पायाची हालचाल व व्यायाम करणे.

व्हॅरिकोज व्हेन्स वर घरगुती उपाय (Varicose Veins Treatment at Home in Marathi )

लसूण :

लसूण शिरा मध्ये उपस्थित कचरा पदार्थ बाहेर काढण्यासाठी उपयुक्त आहे. त्यामुळे नसांना सूज आणि वेदनाही कमी होतात. ते वापरण्यासाठी तुम्हाला मिश्रण तयार करावे लागेल. मिश्रणासाठी 10-12 लसूण पाकळ्या, 2 संत्र्याचा रस आणि एक चमचा ऑलिव्ह ऑईल घ्या.

लसूण पाकळ्या बारीक करा. संत्र्याचा रस आणि ऑलिव्ह ऑईल मिसळून पेस्ट बनवा. आता झोपण्यापूर्वी या पेस्टने प्रभावित भागाला मसाज करा. मसाज केल्यानंतर, बाधित भाग स्वच्छ सुती कापडाने बांधा. रात्रभर बांधून ठेवा. असे केल्याने सूज आणि दुखण्यापासून आराम मिळेल.

हा उपचार महिनाभर नियमित करा. याचा तुम्हाला नक्कीच फायदा होईल. याशिवाय तुम्ही रात्री झोपण्यापूर्वी गरम दुधासोबत भाजलेला लसूण खाऊ शकता. दोन भाजलेल्या लसणाच्या पाकळ्या एका ग्लास कोमट दुधासोबत खा.

अजवाईन (ओवा) :

अजवाईन (ओवा) मध्ये व्हिटॅमिन सी आणि अँटी-ऑक्सिडंट्स भरपूर असतात जे मृत पेशींचे नूतनीकरण करतात. हे ज्या नसांना गंभीर नुकसान झाले आहे त्यांची दुरुस्ती देखील करते.

अशा प्रकारे वापरा

आवश्यक साहित्य: मूठभर अजवाईन (ओवा) पाने, गुलाब तेलाचे 2-3 थेंब, झेंडूच्या फुलाचे तेल 3 थेंब आणि 2 कप पाणी.

अजवाईन (ओवा) ची पाने २ कप पाण्यात टाकून उकळा. चांगले उकळल्यानंतर ते थंड होऊ द्या. ते थंड झाल्यावर त्यात गुलाबाचे थेंब आणि झेंडूचे तेल टाका. आता हे मिश्रण थंड ठिकाणी ठेवा. रात्री झोपण्यापूर्वी हे मिश्रण प्रभावित भागावर लावा. हा उपाय रोज महिनाभर करून पाहिल्यास व्हॅरिकोज व्हेन्समध्ये आराम मिळतो.

व्हॅरिकोज व्हेन्ससाठी वैद्यकीय उपचार :

व्हॅरिकोज व्हेन्स ,अशुद्ध रक्तवाहिन्या फुगून झालेल्या गाठींचा नसा उपचार करण्यासाठी, प्रथम आपल्या डॉक्टरांनी खालील गोष्टींची शिफारस केली असेल :

- झोपण्यापूर्वी आपले पाय वर आणि खाली करा.
- कमी कालावधीसाठी कॉम्प्रेशन सॉक्स घाला. यामुळे वेदना कमी होतील.
- सैल कपडे घालून झोपा.
- वजन अशा प्रकारे नियंत्रित करा की ते जास्त किंवा कमी नाही.

कॉम्प्रेशन थेरपी (Compression therapy)

कॉम्प्रेशन थेरपी म्हणजे पायावर हलका दाब. डॉक्टर तुम्हाला घालण्यासाठी खास मोजे देऊ शकतात. या मोज्यांमुळे तळव्यांना दाब पडतो ज्यामुळे रक्त सहज हृदयापर्यंत पोहोचू लागते. यामुळे हृदयविकाराचा धोका कमी होतो आणि सूज येण्यापासून आराम मिळतो.

शस्त्रक्रिया (surgery)

जीवनात बदल करूनही जर वेदना आणि सूज कमी होत नसेल आणि व्हेरिकोज व्हेन्सची समस्या कायम राहिली तर ती शस्त्रक्रियेने बरी होऊ शकते. शस्त्रक्रिया करून, वैरिकास नसा कापल्या जातात आणि टिश्यू फाडून शरीराबाहेर काढल्या जातात.

स्क्लेरोथेरपी (sclerotherapy)

अशुद्ध रक्तवाहिन्या फुगून झालेल्या गाठींचा नसा उपचार करण्यासाठी ही एक सोपी प्रक्रिया आहे. यामध्ये काही खास केमिकल किंवा लिक्विड फोम शिरामध्ये टोचला जातो. हे पदार्थ शिराचा मार्ग अडवतात आणि नंतर या नसांवर उपचार केले जातात.

सूक्ष्म स्क्लेरोथेरपी (micro sclerotherapy)

ही थेरपी लहान नसांमधील वैरिकास नसांच्या समस्येवर उपचार करते. या प्रक्रियेत, रसायने लहान नसांमध्ये टोचली जातात जी शिरा अवरोधित करतात.

लेसर थेरपी (Laser therapy)

लेझर लाइट्स वापरून नसांमध्ये ब्लॉकेज केले जाते आणि नंतर डॉक्टर वैरिकास नसांवर उपचार करतात. अशुद्ध रक्तवाहिन्या फुगून झालेल्या गाठींचा नसा उपचार करण्यासाठी ही सर्वोत्तम प्रक्रिया आहे आणि यास सुमारे 30 मिनिटे लागतात.

एंडोस्कोपिक शिरा शस्त्रक्रिया (Endoscopic vein therapy)

या शस्त्रक्रियेमध्ये, प्रभावित नसामध्ये एक चीरा बनविला जातो आणि शिरा अवरोधित करण्यासाठी एक साधन घातले जाते. नंतर डॉक्टर घातलेले इन्स्ट्रुमेंट बाहेर काढतात.

एंडोव्हेनस ऍब्लेशन थेरपी (endovenous ablation therapy)

‘हॉट रेडिओ लहरी’च्या मदतीने प्रभावित नसांना ब्लॉक केले जाते आणि त्यानंतर उपचार प्रक्रिया सुरू केली जाते.

टीप : वर नमूद केलेल्या सर्व उपचार आणि उपचारांचा पर्याय निवडण्यापूर्वी तुमच्या डॉक्टरांशी नीट बोला. त्यांचे दुष्परिणाम जाणून घ्या. तुम्‍हाला मिळणार्‍या उपचारपद्धती तुमच्‍या व्हॅरिकोज नसांचा आकार आणि लक्षणांवर अवलंबून असेल.

व्हेरिकोज नसा उपचार आवश्यक का आहे?

व्हेरिकोज व्हेन्ससाठी उपचार करणे आवश्यक आहे कारण जर त्यावर उपचार न केल्यास या अवस्थेमुळे अनेक गुंतागुंत होऊ शकतात जसे की:

- वेदना आणि सूज वाढणे
- त्वचेचे अल्सर
- उत्स्फूर्त रक्तस्त्राव
- सतही थ्रोम्बोफ्लेबिटिस (एसटी)
- लिपोडर्माटोस्क्लेरोसिस
- रक्ताच्या गुठळ्या
- डीप वेन थ्रोम्बोसिस

व्हॅरिकोज व्हेन्स या आजाराचे निदान कसे होते?

सर्वप्रथम रुग्णाची लक्षणे बघितली जातात. त्या अनुषंगाने त्याचा इतिहास विचारला जातो म्हणजेच कधीपासून हा त्रास होत आहे, काय काम करता वा दिवसभरात साधारण किती वेळ उभे राहता इत्यादी. ह्या सगळ्याच्या आधारे कलर डॉप्लर टेस्ट करण्याचा सल्ला डॉक्टर देतात. ह्यात छोट्या छोट्या रक्तवाहिन्या
सुद्धा दिसून येतात व त्यावरून या आजाराचे निदान केले जाते.

Varicose Veins म्हणजे काय ? विडिओ मध्यमातून :

Video Credit : DoctorPM Hindi Youtube Channel

खालील माहितीसाठी हीच पोस्ट पुन्हा वाचा :

व्हेरिकोज व्हेन्स म्हणजे काय? वेळीच ओळखा हा धोका

व्हेरिकोज व्हेन्सपासून होणारे आजार आणि उपचार

व्हेरिकोज व्हेन्स : पायावरच्या काळ्यानिळ्या शिरांवर उपचार

What is Varicose Veins; व्हेरिकोज वेन्सची वाढती समस्या आणि …

व्हेरीकोज व्हेन्स म्हणजे काय आणि त्यावर कोणते उपचार असतात

पायांवर निळ्या नसा दिसू लागल्या तर त्याकडं दुर्लक्ष नको; जाणून …

आमचे इतर काही पोस्ट :

Widal Test Meaning In Marathi । विडाल टेस्ट म्हणजे काय ?

Sapiosexual Meaning In Marathi। सेपिओसेक्सुअल म्हणजे काय ?

Omnivores Meaning In Marathi। सर्वभक्षी म्हणजे काय ?

एड्स मराठी माहिती। Aids Marathi Mahiti। एड्स म्हणजे काय ?

Nuchal Translucency Meaning In Marathi। न्यूक्लियर ट्रान्सलुसेंसीचा मराठीत अर्थ

Parenting Tips In Marathi । पालकत्वाच्या टिप्स मराठीत

Debug Meaning in Marathi । डीबग म्हणजे काय ?

मित्रांनो या माहिती मध्ये तुमचे काही स्वतःचे विचार किंवा कल्पना असेल किंवा काही सुचवायचे असेल काही बदल हवा असेल किंवा काही चुकी असेल तर ते आम्हाला निदर्शनास आणून द्या. याकरता तुमची कॉमेंट महत्त्वाची आहे तुमचा अभिप्राय आम्हाला नवनवीन विषय लेखनास प्रोत्साहन देतो.

धन्यवाद.