४००+ शब्दसमूहाबद्दल एक शब्द (One word substitution) | मराठी व्याकरण 

 

 

 

 

मित्रांनो आजच्या या पोस्टच्या माध्यमातून मी तुमच्या सर्व प्रश्नांची उत्तरे घेऊन आलो आहे. म्हणजेच आजचा लेख च्या माध्यमातून आम्ही तुम्हाला मराठी भाषेतील व्याकरणातील शब्दसमूहाबद्दल एक शब्द  माहिती सांगणार आहोत . तसेच  Shabd Samuh in Marathi Grammar सांगणार आहोत चला तर मग पाहूया…

 

४००+ शब्दसमूहाबद्दल एक शब्द

 

1. अनुज – सर्वांत शेवटी जन्मलेला
2. अवीट – ज्याला कधीही वीट नाही असे
3. अप्सरा -देवलोकातील सुंदर स्त्रिया
4. अभाव – एखाद्या गोष्टीची उणीव असलेली स्थिती.
5. अतिथी -घरी पाहुणा म्हणून आलेला
6. आशीर्वाद – थोरांनी लहानांच्या प्रति व्यक्त केलेली सदिच्छा
7. अनावर – आवरता येणार नाही असे
8. अष्टपैलू – विविध बाबींत प्रवीण असलेला
9. अविनाशी कधीही नाश न पावणारा
10. अथांग – ज्याचा थांग लागत नाही असा
11. अनुपम -ज्याला कशाचीच उपमा देता येणार नाही असे.
12. अपरिहार्य – न टाळता येणारे
13. अवर्णनीय – वर्णन करता येणार नाही असे
14. अविनाशी – कधीही नाश न पावणारे
15. अविस्मरणीय – ज्याचा विसर पडणार नाही असा
16. अननुभवी – अनुभव नसलेला
17. अंगाईगीत – लहान मुलाला झोपवण्यासाठी गायिलेले गाणे.
18. अविवाहित – ज्याचा विवाह झाला नाही असा
19. अल्पसंतुष्ट – थोडक्यात समाधान मानणारा
20. अर्धचंद्र देणे – हकालपट्टी करणे
21. अप्पलपोटा – स्वत:च्या फायद्याचे पाहणारा
22. अजातशत्रू – ज्यास कोणीही शत्रू नाही असा
23. अल्पायू – कमी आयुष्य असलेला
24. अजिंक्य – ज्यास कोणीही जिंकू शकत नाही असा
25. अत्युच्च – अतिशय उंच असणारा
26. अनाथाश्रम -निराश्रितांचा सांभाळ करणारी संस्था
27. अन्योक्ती – एकाला उद्देशून दुसऱ्याला बोलणे
28. अल्पसंतुष्टी  – थोडक्यात समाधान मानण्याची वृत्ती
29. अनवाणी – पायात पादत्राणे न घालता
30. अभूतपूर्व -पूर्वी कधीही न घडलेले
31. अनमोल – ज्याची किंमत होऊ शकत नाही असे
32. अश्रुतपूर्व- पूर्वी कधीही न ऐकलेले
33.  अनाथ – कोणाचाही आधार नाही असा
34. अपक्ष – कोणाच्याही पक्षात सामील न होणारा
35. अमर – ज्याला कधीही मृत्यू नाही असा
36. अनुयायी – नेत्याचे अनुकरण करणारे
37. अन्नदाता -अन्न देणारा
38. अनावरण – पडदा दूर करणे
39. अतुलनीय – तुलना करता येणार नाही असे
40. अनाकलनीय – न कळण्यासारखे
41. असीम – ज्याला सीमा नाही असा
42. अंकुश – हत्तीला वश करण्याचे साधन
43. अप्रस्तुत -विषयाला सोडून बोलणे
44. अजर ज्याला कधीही म्हातारपण येत नाही असा
45. अन्नछत्र -मोफत जेवण मिळण्याचे ठिकाण
46. अबदरखाना – स्वच्छ, गार पाणी ठेवण्याची जागा
47. आपादमस्तक -संपूर्ण शरीरभर किंवा पायापासून डोक्यापर्यंत
48. आहेर – लग्नात द्यावयाची भेट
49. आदिवासी -अगदी पूर्वीपासून राहणारे मूळ रहिवासी
50. आल्हाददायक – मनाला आल्हाद देणारा
51. आत्मवृत्त -स्वत:च लिहिलेले स्वतःचे चरित्र
52. आकाशगंगा – आकाशातील ताऱ्यांचा पट्टा
53. आस्तिक -देव आहे असे मानणारा
54. आबालवृद्ध – बालकांपासून वृद्धांपर्यंत सर्वजण
55. आसेतुहिमाचल – हिमालयापासून कन्याकुमारीपर्यंत
56. आंतरराष्ट्रीय – राष्ट्राराष्ट्रांमधील
57. आगंतुक -सूचना न देता येणारा, अतिथी जिवंत असेपर्यंत
58. आजन्म -जिवंत असेपर्यंत
59. आजानुबाहू -ज्याचे हात गुडघ्यापर्यंत लांब आहेत असा
60. आमरण – मरण येईपर्यंत
61. आभास -नसलेली गोष्ट आहे असे वाटणे आश्रित – इतरांच्या आधारावर जगणारा
62. उर्वरित -शिल्लक राहिलेले
63. उद्यमशील -सतत उद्योगशील असणारा
64. उपकृत – ज्याच्यावर उपकार झाले आहेत असा
65. उ:शाप – शापापासून सुटका
66. उत्तरायण – सूर्याचे उत्तरेकडे सरकणे.
67. उदयोन्मुख – उदयाला येत असलेला
68. उधळ्या – सतत पैसा खर्च करणारा
69. उभयचर – जमिनीवर व पाण्यात दोन्ही ठिकाणी राहू शकणारा
70. उपऱ्या – घरदार नसलेला
71. उपळी – जमिनीतून पाझरून निघणारा झरा
72. उत्क्रांती – हळूहळू घडून येणारा बदल
73. एकलकोंडा -सतत एकटे राहण्याची आवड असलेला.
74. ऐतोबा – श्रम न करता खाणारा
75. एकेश्वरी-एकाच अवतारावर विश्वास ठेवणारे
76. कनवाळू – दुसऱ्याचे दुःख पाहून कळवळणारा –
77. कमलाक्षी – जिचे डोळे कमलपुष्पाप्रमाणे सुंदर आहेत अशी
78. कवयित्री – कवितेची रचना करणारी
79. कर्णमधुर -ऐकण्यास गोड लागणारे
80. कृष्णपक्ष – अंधाऱ्या रात्रीचा पंधरवडा / वद्यपक्ष
81. कल्पवृक्ष -इच्छिलेली वस्तू देणारे झाड
82. कर्तव्यपराङ्मुख – कर्तव्याकडे पाठ फिरविणारा
83. कथेकरी -कथा सांगणारा
84. कलावान – एखादी कला अंगी असणारा
85. कपोतवृत्ती -कबुतराप्रमाणे अन्न संचयकरून अल्प काळात त्याचा उपयोग करणे.
86. अष्टावधानी -अनेक बाबींमध्ये एकाच वेळी लक्ष देणारा
87. कळवळणे – असहायपणे विनंती करणे.
88. कृतज्ञ – केलेले उपकार जाणणारा
89. कृतघ्न – केलेले उपकार न जाणणारा
90. कर्तव्यतत्पर – आपले कर्तव्य पार पाडण्यात तत्पर असणारा
91. कामधेनू – इच्छिलेली वस्तू देणारी गाय
92. कामचुकार – कामाची टाळाटाळ करणारा
93. कार्यक्षम – कार्य करण्यास सक्षम असलेला –
94. कुंजविहारी – कुंजात विहार करणारा
95. काठवत -भाकरी करण्याची लाकडी परात
96. क्रांती – अकस्मात घडून आलेला बदल
97. कुंभार -मडकी बनविणारा
98. खग – आकाशात गमन करणारा
99. खट्याळ – नेहमी खोडी काढणारा
100. खर्चीक – सतत पैसे खर्च करणारा
101. खेळगडी -आपल्याबरोबर खेळात भाग घेणारा
102. गडकरी – गंडाचा किंवा किल्ल्याचा प्रमुख अधिकारी
103. गजगामिनी – जिची चाल हत्तीच्या चालीप्रमाणे डौलदार आहे अशी
104. गावकूस – गावाभोवतालचा तट
105. गाभारा- मूर्ती जेथे असते तो देवालयातील भाग
106. गारुडी – सापांचा खेळ करणारा
107. गावगाडा –  गावाचा कारभार
108. गुणग्राहक – गुणांची कदर करणारा
109. गुप्तहेर – गुप्त बातम्या काढणारा
110. गिरिजन – डोंगरात वास्तव्य करणारे लोक
111. घाला – अचानक आलेले संकट
112. घोष – नावाचा एकसारखा उच्चार
113. परभेदी – शत्रूला सामील झालेला –
114. घोकंपट्टी – मोठ्याने केलेले पाठांतर
115. चतुष्पाद – चार पाय असणारे
116. चाकोरी – गाडीच्या चाकांनी पडलेली वाट
117. चक्रपाणि – ज्याच्या हाती चक्र आहे असा (विष्णू)
118. चित्रगुप्त -मानवाच्या पापपुण्याचा हिशोब ठेवणारा यमाचा सेवक
119. चक्रव्यूह – सैन्याची चक्राकार केलेली रचना
120. चिरंजीवी – चिरकाल जगणारा
121. चहाडखोर – चहाड्या सांगणारा
122. चंद्रमुखी –  चंद्राप्रमाणे मुख असणारी
123. चावडी – गावच्या कामकाजाची जागा
124. चतुर्वेदी – चार वेदांमध्ये पारंगत असणारा
125. चांदणे – चंद्रापासून येणारा प्रकाश चव्हाटा चार रस्ते एकत्र येतात ती जागा.
126. जन्मभूमी – जेथे जन्म झाला ती भूमी
127. जगज्जेता – जग जिंकणारा
128. जहाल – रागीट / त्वरित कृती करणारा
129. जलचर – पाण्यात राहणारे
130. जर्जर – कमकुवत झालेला
131. जयघोष – नावाचा एकसारखा उच्चार
132. जिवलग – जिवाला जीव देणारा
133. जिज्ञासू -जाणून घेण्याची इच्छा असणारा –
134. जगन्नियंता- जगाचे नियंत्रण करणारा
135. झड – सतत कोसळणारा पाऊस –
136. टंकसाळ – नाणी तयार करण्याचा कारखाना
137. टवाळखोर – रिकामा हिंडणारा
138. तहनामा -तहांच्या अटींचा तर्जुमा
139. तगाई – शेतकऱ्यांना मिळणारे सरकारी कर्ज
140. तिठा – तीन रस्ते एकवटतात ती जागा
141. तितीक्षा – हालअपेष्टा सहन करण्याचा गुण
142. तोंडपुजेपणा – तोंडावर स्तुती करण्याचा गुण
143. ताम्रपट -तांब्याच्या पत्र्यावर कोरलेला लेख
144. तोळा मासा – अतिशय नाजूक
145. दंतकथा – तोडातोडी चालत आलेली गोष्ट
146. दीपस्तंभ -जहाजांना दिशा दाखविणारा मनोऱ्यावरील दिवा
147. द्वीपकल्प – तीन बाजूंनी पाणी असलेला प्रदेश
148. दिवाभीत – दिवसाला भिणारे
149. दैववादी – नशिबावर विश्वास ठेवून वागणारा
150. द्विज – दोन वेळा जन्मलेला ब्राह्मण, दात व पक्षी यांना द्विज म्हणतात.
151. दरवेशी – अस्वलाचा खेळ करणारा
152. दुथडी – दोन्ही थड्या भरून वाहणारी नदी
153. दानशूर – खूप दान-धर्म करणारा
154. दैनिक – दररोज प्रसिद्ध होणारे
155. द्रष्टा – साक्षात्कार झालेला.
156. दुआब -दोन नद्यांमधील जागा
157. दीर्घायू –  भरपूर आयुष्य असणारा
158. दुराग्रही -चुकीच्या बाबींसाठी पराकोटीचा आग्रह धरणारा
159. दीर – पतीचा भाऊ देशान्तर –  एक देश सोडून दुसऱ्या देशात जाणे
160. दिवटी -कापड बांधून मशाला तयार केलेला दिवा.
161. दिगंतर – सर्व दिशांना पांगलेले
162. दरिद्री – नारायण अतिशय गरीब व्यक्ती
163. धर्मशाळा – यात्रेकरूंच्या निवासासाठी धर्मार्थ बांधलेली इमारत
164. धर्मान्तर- एका धर्मातून दुसऱ्या धर्मात जाणे.
165. धवथवा -उंचावरून कोसळणारा पाणलोट
166. ध्येय – जे साध्य करावयाचे आहे ते
167. धनवान -भरपूर संपत्ती असणारा
168. धर्मांध – केवळ धर्मभेद करणारा
169. धारवाडी – काटा बिनचूक वजनाचा काटा
170. न्यायनिष्ठुर न्याय देण्याच्या बाबतीत कठोर असणारा.
171. निर्वासित – घरादारास व देशास पारखा झालेला
172. नखशिखान्त पायाच्या नखापासून शेंडीपर्यंत
173. निपुत्रिक – अपत्य नसणारा
174. निशाचर -रात्री फिरणारा
175. नवज्वर –  नऊ दिवस टिकणारा ताप
176. नादिष्ट – एकाच गोष्टीचा नाद करणारा
177. नवमतवादी – नवीन मतांचा पुरस्कार करणारा
178. निष्पक्षपाती – कोणत्याही पक्षाची बाजू न घेता न्याय देणारा
179. नियतकालिक – ठरावीक काळानंतर प्रसिद्ध होणारे
180. निरपेक्ष- कसलीही अपेक्षा नसणारा
181. निर्भय – कशाचीही भीती नसणारा
182. निष्कलंक – चारित्र्यावर कसलाही डाग नसणारा
183. नट – नाटकात भूमिका करणारा पुरुष
184. निराधार – कुणाचाही आधार नसणारा
185. निराकार – ज्याला आकार नाही असा
186. नभचर – आकाशात वावरणारे
187. नंदादीप – देवापुढे सतत जळणारा दिवा
188. निरक्षर – लिहिता-वाचता न येणारा
189. नांदी नाटकाच्या प्रारंभीचे स्तवनगीत
190. नौकाविहार – नावेतून करावयाची क्रीडा
191. परोपजीवी – दुसऱ्याच्या जिवावर जगणारा
192. परस्परावलंबी- एकमेकांवर अवलंबून असणारे
193. परावलंबी – दुसऱ्यावर अवलंबून असणारा
194. पक्ष (पंधरवडा) – पंधरा दिवसांचा काळ
195. पंच – तंटा सोडविण्यासाठी उभय पक्षांनी मान्य केलेले लोक
196. पंचांग – तिथी, वार, नक्षत्र, योग व करण वगैरे दिनवैशिष्ट्यांची माहिती असलेली पुस्तिका
197. प्रलयकाळ – जगाचा नाश होण्याची वेळ
198. पाणपोई – फुकट पाणी मिळण्याची केलेली सोय
199. पाऊलवाट – फक्त माणसाला पायी जाता येईल एवढी अरुंद वाट
200. पागा – किल्ल्यातील घोडे बांधण्याची जागा

 

1. परिचारिका – आजारी लोकांची शुश्रूषा करणारी
2. पाक्षिक – पंधरा दिवसांच्या कालावधीने प्रसिद्ध होणारे नियतकालिक
3. पारदर्शक – ज्यातून आरपार दिसू शकते अशी वस्तू
4. पाश्चिमात्य – युरोप, अमेरिका या पश्चिमेकडील देशांतील लोक
5. पाणंदी – समोरासमोरील कुंपणामुळे तयार झालेली गावातील किंवा शेतातील वाट
6. पाणबुडी – पाण्याखालून चालणारी बोट
7. पाणवठा – गावातील लोकांची एकत्र पाणी भरण्याची जागा
8. पुढारी – लोकांचे पुढारीपण करणारा
9. पांजरपोळ – म्हाताऱ्या व लंगड्यालुळ्या गुरांना पाळण्याचे ठिकाण
10. पुराणमतवादी – जुन्या मतांना चिकटून राहणारा
11. पुरोगामी – आधुनिक विचारांचा दृष्टिकोन असणारा आईवडील नसलेला पोरका
12. पेय – पिण्यास योग्य असलेला द्रवपदार्थ
13. पूरग्रस्त – पुरामुळे नुकसान झालेले लोक
14. परदेशगमन – दुसऱ्या देशात जाणे
15. परिसर – भोवतालचा प्रदेश
16. पंचवटी पाच वडांचा समुदाय असलेली जागा.
17. पंचक्रोशी – विशिष्ट स्थळापासून पाच कोसांचा प्रदेश
18. पंकज – चिखलात उगवलेले कमळ पूर्वज पूर्वी जन्मलेला
19. पूर्वाभिमुख – पूर्वेकडे तोंड करून असलेला
20. पोपटपंची – अर्थ न समजता केलेले पाठांतर
21. पोरकट – पोरबुद्धीने वागणारा
22. प्रदर्शन – पाहण्यायोग्य अनेक वस्तू मांडलेली जागा
23. प्रजासत्ताक – लोकांच्या मदतीने चाललेले राज्य
24. प्रेक्षक – पाहण्यास जमलेले लोक
25. पुनर्वसन – विस्थापितांना पुन्हा वसविणे
26. प्रक्षिप्त – ग्रंथात मागाहून घातलेला मजकूर
27. पाथगी – पिकांच्या दोन ओळींतील अंतर
28. पाथरवट – इमारतीचा दगड घडविणारा
29. पूर्वपक्ष – वादविवादात प्रथम मांडलेली भूमिका
30. फिर – शत्रूला सामील झालेला
31. बखळ – पडक्या घराची मोकळी जागा
32. बेट – चारही बाजूंनी पाणी असलेला भूप्रदेश
33. बहुश्रुत – ज्याला खूप माहिती आहे असा
34. बारभाई- बारा जणांचा कारभार
35. बोगदा – डोंगर पोखरून आरपार तयार केलेला रस्ता
36. बुद्धिजीवी – ज्यांना प्रामुख्याने बुद्धीचा वापर करावा लागतो असे लोक
37. बेवारसी – वारस नसलेला
38. बुद्धिप्रामाण्यवादी – बुद्धी प्रमाण मानून त्याप्रमाणे वागणारा
39. विनातक्रार – कोणतीही तक्रार न करता
40. बाजारबुणगे – फौजेबरोबर असलेली अवांतर माणसे.
41. बातमीदार – वर्तमानपत्रात बातमी देणारा .
42. बहूरूपी – विविध सोंगे घेणारा
43. भाकडकथा – निरर्थक गोष्टी किंवा गप्पा
44. भाट – राजाची स्तुती करणारा
45. भांडकुदळ – भांडण उकरून काढणारा
46. भूचर – जमिनीवर राहणारा
47. मचाण – माचा, शिकार किंवा निरीक्षण करण्यासाठी रानात बांधलेला उंच माळा
48. महत्त्वाकांक्षी – विशिष्ट ध्येय गाठण्यासाठी जबरदस्त इच्छा असणारा
49. मदारी – माकडांचा खेळ करणारा
50. माचा – पिकांच्या रक्षणासाठी केलेला मांडव
51. मनकवडा – दुसऱ्याच्या मनातील जाणणारा
52. म्हातारचळ – म्हातारपणी बुद्धीला झालेला विकार
53. मासिक – दर महिन्याला प्रसिद्ध होणारे नियतकालिक
54. माहेर – लग्न झालेल्या मुलीच्या आई-वडिलांचे घर
55. मितभाषी – मोजकेच बोलणारा मिताहारी मोजकाच आहार घेणारा
56. मितव्ययी – काटकसरीने खर्च करणारा
57. मीनाक्षी – माशासारखे डोळे असणारी स्त्री
58. मुद्देसूद – मुद्याला धरून असलेले
59. मूर्तिपूजक – मूर्तीची पूजा करणारा
60. मृगनयना – हरिणीसारखे डोळे असणारी स्त्री
61. मृत्युंजय – मृत्यूवर विजय मिळविणारा
62. मिश्रविवाह – भिन्न जातींतील वधू-वरांचे लग्न
63. मनसोक्त – मन मानेल तितके
64. मनमिळाऊ –  सर्वांशी मिळून मिसळून वागणारा
65. मर्त्य- जे केव्हा ना केव्हा तरी मृत्यू पावणार असतात असे
66. मदिराक्षी – जिचे डोळे मदिरेप्रमाणे धुंद करणारे आहेत अशी
67. मनमौजी – स्वतःच्या इच्छेप्रमाणे वागणारे
68. मशालजी – मशाल धरणारा नोकर
69. मारेकरी – दुसऱ्याला ठार मारण्याकरिता पाठवलेला माणूस
70. मार्गदर्शक – इतरांना मार्ग दाखविणारा
71. माथाडी – डोक्यावरून ओझे वाहून नेणारा
72. माजघर – घरातील मधले दालन
73. मूर्तिभंजक – मूर्तीचा नाश करणारा
74. मूर्खशिरोमणी – अतिशय मूर्खपणा करणारा मूर्खातील मूर्ख
75. मिधा – उपकाराखाली ओशाळा बनलेला
76. मेघाच्छादित – ढगांनी आच्छादलेला
77. मीठभाकरी – साधे जेवण
78. युगपुरुष – समाजातील परिस्थितीला बदलून, तिला योग्य वळण लावणारा
79. यथाशक्ती – शक्य असेल त्याप्रमाणे तत
80. तिठा – तीन रस्ते एकवटतात ती जागा
81. तितीक्षा – हालअपेष्टा सहन करण्याचा गुण
82. तोंडपुजेपणा – तोंडावर स्तुती करण्याचा गुण
83. ताम्रपट – तांब्याच्या पत्र्यावर कोरलेला लेख
84. तोळा मासा- अतिशय नाजूक
85. दंतकथा – तोडातोडी चालत आलेली गोष्ट
86. दीपस्तंभ जहाजांना दिशा दाखविणारा मनोऱ्यावरील दिवा
87. द्वीपकल्प – तीन बाजूंनी पाणी असलेला प्रदेश
88. दिवाभीत – दिवसाला भिणारे
89. दैववादी – नशिबावर विश्वास ठेवून वागणारा
90. द्विज – दोन वेळा जन्मलेला ब्राह्मण, दात व पक्षी यांना द्विज म्हणतात.
91. दरवेशी – अस्वलाचा खेळ करणारा
92. दुथडी – दोन्ही थड्या भरून वाहणारी नदी
93. दानशूर – खूप दान-धर्म करणारा
94. दैनिक – दररोज प्रसिद्ध होणारे
95. द्रष्टा – साक्षात्कार झालेला.
96. दुआब – दोन नद्यांमधील जागा
97. दीर्घायू – भरपूर आयुष्य असणारा
98. दुराग्रही – चुकीच्या बाबींसाठी पराकोटीचा आग्रह धरणारा
99. दीर – पतीचा भाऊ
100. देशान्तर – एक देश सोडून दुसऱ्या देशात जाणे
101. दिवटी – कापड बांधून मशाला तयार केलेला दिवा.
102. दिगंतर – सर्व दिशांना पांगलेले
103. दरिद्री – नारायण अतिशय गरीब व्यक्ती
104. धर्मशाळा – यात्रेकरूंच्या निवासासाठी धर्मार्थ बांधलेली इमारत
105. धर्मान्तर – एका धर्मातून दुसऱ्या धर्मात जाणे.
106. धवथवा – उंचावरून कोसळणारा पाणलोट
107. ध्येय – जे साध्य करावयाचे आहे ते
108. धनवान – भरपूर संपत्ती असणारा
109. धर्मांध – केवळ धर्मभेद करणारा
110. धारवाडी – काटा बिनचूक वजनाचा काटा
111. न्यायनिष्ठुर – न्याय देण्याच्या बाबतीत कठोर असणारा.
112. निर्वासित – घरादारास व देशास पारखा झालेला
113. नखशिखान्त – पायाच्या नखापासून शेंडीपर्यंत
114. निपुत्रिक – अपत्य नसणारा
115. निशाचर – रात्री फिरणारा
116. वासा – घराच्या छताला आधार देणारे लाकूड
117. वैधानिक- कायद्याने प्रस्थापित होणारे
118. वखार – धान्य साठविण्याची बंदिस्त जागा
119. वाटाघाटी -मतभेद मिटविण्यासाठी केलेली बोलणी
120. वचनबद्धता एखाद्याला दिलेल्या वचनाशी बांधिलकी
121. व्यवहारज्ञानी – व्यवहारात चतुर
122. वानरकिवण – अपायकारक सहानुभूती
123. वेस – गावाचे प्रवेशद्वार
124. शतपावली – जेवण झाल्यानंतर थोडेसे अंतर फिरण्या
125. शरणागत – शरण आलेला
126. शाश्वत – कधीही नष्ट न होणारे
127. शाप – एखाद्याचे वाईट होवो अशी इच्छा
128. शतायुषी – शंभर वर्षे आयुष्य असणारा
129. शिल्प – दगडावर केलेले कोरीव काम
130. शिलालेख – दगडावर कोरलेले लेख
131. शुक्लपक्ष – चांदणे असलेला पंधरवडा
132. शेजारधर्म – शेजाऱ्यांशी वागण्याबाबातचे कर्तव्य
133. शैव – भगवान शंकराची उपासना करणारा
134. शीघ्रकोपी – अतिशय लवकर रागावणारा
135. शिक्केनवीस – राजाचा शिक्का सांभाळणारा
136. शुभ पवित्र – शिव मंगळ
137. श्रद्धाळू – श्रद्धा ठेवून वागणारा
138. श्रमजीवी – श्रम करून जीवन जगणारे
139. श्रोता – दुसऱ्याचे भाषण ऐकणारे
140. सत्याग्रह – अन्यायनिवारणार्थं सत्याचा आग्रह धरणे
141. सूत्र – मोजक्या शब्दांत सांगितलेले तत्त्व
142. सत्याग्रही – सत्यासाठी झगडणारे
143. सभाधीट – समेत धीटपणे भाषण करणारा
144. सनातनी -जुन्या रूढीपरंपरेनुसार वागणारा
145. समकालीन – एकाच काळातील
146. संगम -दोन नद्या एकत्र मिळण्याचे ठिकाण
147. संस्थापक – एखाद्या संस्थेची स्थापना करणारा
148. सुवासिनी – जिचा पती जिवंत आहे अशी
149. स्वगत -स्वतःच्या इच्छेने वागणारा
150. स्वदेशी – आपल्याच देशात तयार होणारे
151. स्वयसेवक – आपल्या इच्छेने सेवाभावाने समाजकार्य करणारा
152. स्वार्थत्यागी – स्वतःच्या हिताचा त्याग करणारा
153. स्वार्थपरायण – स्वतःच्याच फायद्याचा विचार करणारा
154. स्वाभिमानशून्य – स्वतःचा मुळीच अभिमान नसणारा
155. स्वाभिमानी – स्वतःचा अभिमान असणारा
156. स्वामिनिष्ठ – धन्याशी निष्ठेने वागणारा
157. स्वावला – स्वतःचे काम स्वतःच करणारा
158. साप्ताहिक – आठवड्याने प्रसिद्ध होणारे नियतकालिक
159. साम्यवादी – सर्व समाजात समता नांदावी असे म्हणणारा
160. साक्षर – लिहिणे, वाचणे येत असलेला
161. सुभाषित – बोधपर वचन
162. सुविचार – चांगला विचार
163. सुसाध्य सहज साध्य होऊ शकणारे
164. सुस्कारा – दुःखाच्या भावनेतून सोडलेला लांब श्वास ,
165. सदावर्त -मोफत शिधा मिळण्याचे ठिकाण ,
166. स्थितप्रज्ञ – कोणत्याही परिस्थितीत ज्याची बुद्धी स्थिर राहते, तो
167. समाजसेवक – समाजाची सेवा करणारा
168. सहोदर – एकाच आईच्या पोटी जन्मलेले.
169. सोयरीक – विवाहबंधनामुळे दोन कुटुंबांत निर्माण झालेले नातेसंबंध. “
170. सहगमन – पती निधनानंतर पत्नीने पतीबरोबर केलेले आत्मदहन
171. संगनमत – अनेक जणांनी ठरवून केलेली एकच गोष्ट
172. सांगकाम्या – सांगितलेले तेवढेच करणारा
173. सामंतशाही – सरदार व जमीनदार यांचे वर्चस्व असणारे शासन
174. हृदयद्रावक – अंतःकरणाला पाझर फोडणारे
175. हुतात्मा  – देशासाठी /समाजासाठी आपल्या प्राणांची आहुती देणारा
176. हेर – शत्रूकडील बातमी काढून आणणारा
177. हृदयस्पर्शी – हृदयाला जाऊन भिडणारे
178. होयबा – सर्व गोष्टींना होकार देणारा
179. हतभागी – ज्याचे / जिचे भाग्य नाहीसे झाले आहे असा / अशी
180. क्षणभंगुर – क्षणात नष्ट होणारे
181. क्षितिज – जेथे आकाश जमिनीला टेकल्यासारखे दिसते ते ठिकाण
182. त्रिशंकू -धड ना इकडे, धड ना तिकडे
183. त्रैमासिक – तीन महिन्यांतून प्रसिद्ध होणारे नियतकालिक
184. त्राटिका – अतिशय भांडखोर स्त्री
185. अप्रस्तुत – विषय सोडून
186. यादवी – आपापसातील कलह
187. पोरका – आईवडिलांना पारखा झालेला.
188. अनाथ – घरादाराला पारखा झालेला
189. आंबट शौकीन -भलत्याच चैनी करणारा
190. ईनमीन सवातीन – अगदी कमी प्रमाणात
191. कातर वेळ- संध्याकाळ काळा फत्तर
192. घाशीरामी -जुलमी, मूर्खपणाची, कारकीर्द
193. दरिद्रनाम – संवत्सरे अत्यंत दरिद्री
194. दिवटा – वेअकली माणूस
195. पांढरी पोळी-  साधी पोळी
196. पाताळयंत्री –  गुप्त मसलती करणारा
197. बालबोध – मुलांना समजण्यासारखे, सोपे
198. शंभर नंबरी – अत्यंत शुद्ध
199. शेणामेणाचा – अशक्त असलेला
200. ओवाळून टाकणे – तुच्छ, कुचकिमतीचा म्हगून फेकूण देणे.
201. अलबत्या गलबत्या -क्षुल्लक माणूस, बिनकामाचा माणूस
202. अस्मानी – सुलतानी दुर्दैवामुळे किंवा राजाच्या दुष्टपणामुळे प्राप्त झालेली संकटे.
203. आंतबट्ट्याचा व्यापार – नुकसानकारक व्यापार
204. आखाडसासरा – नसता मोठेपणा आपणाकडे घेऊन दुसऱ्यावर करडा अमल चालवू पाहणारा माणूस
205. कोटकल्याण – फार मोठे कल्याण
206. ऋणानुबंध – पूर्वजन्मांचा संबंध, स्नेह, घरोब्याचा संबंध
207. उंटाचे पिलु – प्रथम प्रिय वाटणारी आणि नंतर त्रासदायक होगा
208. कुंभारणीचे घर – जेथे गेल्याने बुद्धीअंश होतो, रूप पालटते
209. गजान्त – लक्ष्मी अतिशय श्रीमंती.
210. गुलाबाचे फूल – नाजूक पुरुष किंवा स्त्री, मूल
211.  घोड नवरा – मोठ्या वयाचा वर
212. चंदुलाल – चैनी, उधळ्या, माणूस
213. चौकोनी चिरा –  हव्या त्या कामाला उपयोगी पडणारा माणूस
214. जगतशेट – अति श्रीमंत माणूस
215. जावई शोध – भलतीच सुधारणा,जो बदल केल्याने वस्तू पहिल्यापेक्षा अधिक वाईट होते असा बदल
216. त्रिशंकु – धड इकडे ना तिकडे, अधांतरी
217. नंदी बैल – मूर्ख, अविद्वान, बेअकली माणूस
218. परसांतली भाजी – विनासायास मिळणारी वस्तू
219. नृसिंहावतार – उग्र स्वरूप
220. माकडाची जखम – ज्यांत अनेक लोक पडल्यामुळे विचका झाला आहे असे काम
221. मधुमक्षीकेचे व्रत – उपयुक्त आहे असे घेण्याची वृत्ती
222. मुक्ताफळे – मुर्खासारखे बोललेले शब्द
223. रामराज्य – अत्यंत सुखाचे राज्य
224. मिना बाजार – ज्या बाजारात दुकाने चालविणाऱ्या बायकाच असतात आणि खरेदी करणाऱ्याही बायकाच असतात
225. वितंडवाद – मूर्खपणाचा वाद-विवाद
226. वाघाची मावशी – मांजर
227. शिंखडी – हा प्रथम स्त्री असून नंतर त्यास पुरुषत्व प्राप्त झाले अशी पौराणिक कथा आहे.
228. वेडा पीर- छांदिष्ट माणूस, अचरट माणूस
229. शेंदाडशिपाई – भित्रा माणूस
230. सूर्याचे पिल्लू – दिवा
231. सुदाम्याचा अवतार . अतिशय हाडका आणि रोडका माणूस
232. हिंगाचा खडा तल्लख माणूस वृत्तनिवेदक – बातम्या सांगणारा
233. ढालगज भवानी – शूर, उपद्व्यापी स्त्री (जहांबाज)
234. चीज – राग गायनासाठी रचलेले काव्य
235. लवाद – उभय पक्षांच्या संमतीने नेमलेला मध्यस्थ
236. धारेकरी – धाऱ्याने जमीन घेणारा
237. मंग्वारो – गवत, पतेरा गोळा करण्याचे साधन

एका शब्दाबद्दल शब्दसमूह विडिओ माध्यमातून :

Video Credit : घरचा अभ्यास Youtube Channel 

 

खालील माहितीसाठी हीच पोस्ट पुन्हा वाचा :

शब्द समूहाबद्दल एक शब्द-400 शब्द pdf सह 

शब्द समूहाबद्दल एक शब्द भाग-१ / एका शब्दाबद्दल शब्दसमूह …

म्हणजे काय ? ( एका शब्दाबद्दल शब्दसमूह )

शब्दसमूहाबद्दल एक शब्द (One word substitution)

 

आमचे इतर काही व्याकरण पोस्ट : 

विरुद्धार्थी शब्द मराठी । Opposite Words In Marathi

प्रयोग मराठी व्याकरण ,कर्तरी ,कर्मणी ,भावे

नाम म्हणजे काय ? नामाचे किती प्रकार आहेत ? 

वर्ण म्हणजे काय ? संधी म्हणजे काय ?

रसग्रहण म्हणजे काय ? What is the Rasagrahan

 

---

मित्रांनो या माहिती  मध्ये तुमचे काही स्वतःचे विचार किंवा कल्पना असेल किंवा काही सुचवायचे असेल काही बदल हवा असेल किंवा काही चुकी असेल तर ते आम्हाला निदर्शनास आणून द्या. याकरता तुमची कॉमेंट महत्त्वाची आहे तुमचा अभिप्राय आम्हाला  नवनवीन विषय लेखनास प्रोत्साहन देतो.

धन्यवाद .