मराठी पत्र लेखन कसे करावे ?
मित्रांनो आज आपण या ब्लॉग पोस्ट मध्ये मराठी पत्र लेखन कसे करायचे हे बघणार आहोत मराठी पत्र लेखन (Patra Lekhan Marathi) करत असताना त्यामध्ये कोणते कोणते मुद्दे महत्त्वाच्या आहेत यावर सुद्धा आपण भर देणार आहोत.
पत्र लेखन मराठी – Marathi Patra Lekhan
Marathi Patra Lekhan: पत्र हे एक असे साधन आहे ज्याच्या मदतीने दूर असलेल्या व्यक्तीशी संपर्क केला जातो. काही लोकांना वाटते की पत्र लेखनात काहीही मेहनत लागत नाही. परंतु वास्तविकतेत आदर्श पत्र लिहिणे ही एक कला आहे. पत्र लेखनात व्याकरणाचे महत्त्व भरपूर असते. पत्र लेखनासाठी वापरली जाणारी भाषा वेगवेगळ्या कार्यासाठी वेगवेगळ्या पद्धतीची असते.
आजही, दूरसंचार क्रांतीमुळे मोबाईल डिव्हाइसेसमुळे तथापि, पत्रांचे महत्त्व कमी झाले नाही. आजही, घनिष्ठ संबंध जतन करण्यासाठी सरकारी आणि व्यवसायासाठी पत्र आवश्यक आहेत. म्हणूनच पत्र हे अभिव्यक्तीचे एक शक्तिशाली आणि सुलभ माध्यम आहे.
पत्रलेखनाचे दोन प्रकार खालीलप्रमाणे आहेत.
औपचारिक पत्र
कार्यालयीन तसेच व्यवसायिक पत्रांचे स्वरूप हे औपचारिक असते . काही औपचारिक कामासंबंधात विशिष्ठ व्यक्तींशी, संस्थांशी किंवा शासकीय कार्यालयांशी लेखी स्वरुपात साधलेला संवाद म्हणजे औपचारिक पत्रव्यवहार होय.
हे पत्र मुख्याध्यापक, पदाधिकारी, व्यापारी, ग्राहक, पुस्तक विक्रेता, संपादक इत्यादी लोकांना लिहिले जाते. थोडक्यात सांगायचे झाले तर औपचारिक पत्र हे वैयक्तिक ओळख व नातेसंबंधांमध्ये नसणाऱ्या लोकांना लिहिले जाते. या पत्रातील भाषा सभ्य असते.
सरकारी कार्यालये, प्राचार्य, प्रकाशक, व्यावसायिक संस्था, दुकानदार इत्यादींसाठी लिहून ठेवलेले असे पत्र औपचारिक पत्रांच्या श्रेणीमध्ये येतात.
औपचारिक पत्रलेखन कसे करावे ?
पत्राच्या सुरुपातीला उजव्या कोपऱ्यामध्येस्वतःचे नाव, पत्ता आणि त्याखाली दिनांक लिहावा. पत्रातील मजकूर विषयाला धरूनच लिहावा. पत्राची भाषा साधी सरळ आणि औपचारिक असावी. अनावश्यक गोष्टी टाळाव्यात . या प्रत्राची भाषा औपचारिक असली तरीही , ती वाचणाऱ्याला पत्राचे महत्व वाटेल अशी भारदस्त असावी.त्या खाली उजव्या कोपऱ्यामध्ये प्रति असे लिहून ज्यांना पत्र पाठवायचे आहे त्यांचा पत्ता आणि पद लिहावे . यानंतर विषय आणि संदर्भ लिहून . पुढे पत्राच्या मजकुराला सुरुवात करावी. औपचारिक पत्राचा सविस्तर आराखडा पुढे दिला आहे. त्यानुसारच पत्राची मांडणी करावी.
अनौपचारिक पत्र
अनौपचारिक पत्र हे मित्र, नातेसंबंधी, कुटुंबातील सदस्य व इतर नात्यातील ओळखीच्या लोकांना लिहिले जाते. या पत्रात सुखदुःख, उत्साह, प्रेम, अभिनंदन व शुभेच्छा इत्यादींचा समावेश असतो. अनौपचारिक पत्राची भाषा सौम्य हृदयस्पर्शी व प्रेमळ असते.
जवळचे नातेवाईक, मित्र, परिचित, इत्यादींसाठी लिहिलेले असे पत्र अनौपचारिक पत्र असे म्हणतात. यांना वैयक्तिक पत्र असेही म्हटले जाते.
अनौपचारिक पत्रलेखन कसे करावे ?
पत्राच्या सुरुवातीला उजव्या कोपऱ्यामध्ये स्वतःचे नाव, पत्ता व त्याखाली दिनांक लिहावा. अनौपचारिक पत्रांमध्ये स्वतःचे नाव लिहिले नाही तरी चालते. पत्रातील मजकूर सविस्तर विषयाला धरूनच असावा. या पत्राची भाषा साधी आणि सरळ आणि जिव्हाळ्याची असावी. आपल्यापेक्षा वयाने मोठ्या असणार्या व्यक्तींना पत्र लिहित असताना त्यातून नम्रता व्यक्त व्हायला हवी. घरगुती पत्रांचा प्रारंभ आणि शेवट हा अनौपचारिक मजकूर व घरगुती चौकशी यांनी करावा.
पत्रामध्ये वापरल्या जाणाऱ्या संक्षेपांचे अर्थ :
• शि.सा.न.वि.वि. – शिरसाष्टांग नमस्कार विनंती विशेष .
• सा.न.वि.वि. – साष्टांग नमस्कार विनंती विशेष
• स.न.वि.वि. – सप्रेम नमस्कार विनंती विशेष.
• चि. – चिरंजीव
• श्री. – श्रीयुत ; सौ. – सौभाग्यवती ; श्रीम. – श्रीमती
• ती. – तीर्थरूप
• ती.स्व. – तीर्थस्वरूप
• अ. आ. – अनेक आशीर्वाद
• ता.क. – ताजा कलम
• दि. – दिनांक ; ता. – तारीख
• मा. / मान. – माननीय
औपचारिक पत्रलेखनाचे नियम (Rules Of Formal Letter In Marathi)
• ‘सेवेमध्ये, असे लिहून पत्र प्राप्तकर्त्याचे पदनाम आणि पत्ता लिहून पत्र सुरू करा.
• विषय – ज्या विषयी पत्र लिहिले जात आहे, ते केवळ एका वाक्यात आणि एका शब्दात लिहा.
• संबोधन – ज्याचे पत्र लिहिले जात आहे – महोदय/महोदया, सर / मॅडम, आदरणीय, इत्यादी सौजन्याने शब्द वापरा.
• स्वाक्षरी आणि नाव – धन्यवाद म्हणून किंवा दु: खाबद्दल क्षमा असा शब्द वापरला पाहिजे आणि शेवटी, प्रामाणिकपणे, तुमचा विश्वासू, अर्जदाराला लिहून आपली स्वाक्षरी तयार करा आणि त्या खाली आपले नाव लिहा.
• प्रेषकाचा पत्ता – शहर परिसर / परिसर, शहर, पिनकोड इ.
• दिनांक – पत्रात दिनांक नमूद करणे सर्वात महत्वाचे असते.
मराठी पत्र लेखन कसे करावे ?
टीप : इयत्ता ७ वी ते १२ वी च्या विदयार्थ्याने आवश्य वाचावे .
मित्रांनो या माहिती मध्ये तुमचे काही स्वतःचे विचार किंवा कल्पना असेल किंवा काही सुचवायचे असेल काही बदल हवा असेल किंवा काही चुकी असेल तर ते आम्हाला निदर्शनास आणून द्या. याकरता तुमची कॉमेंट महत्त्वाची आहे तुमचा अभिप्राय आम्हाला नवनवीन विषय लेखनास प्रोत्साहन देतो.
धन्यवाद