भारतीय संस्कृती मराठी महिती | Bharatiy Sanskruti In Marathi

 

भारतीय संस्कृती मराठी महिती | Bharatiy Sanskruti In Marathi

 

 

मित्रांनो आजच्या या पोस्टच्या माध्यमातून मी तुमच्या सर्व प्रश्नांची उत्तरे घेऊन आलो. Bhartiy Sanskruti In Marathi म्हणजेच आजचा पोस्ट च्या माध्यमातून आम्ही तुम्हाला  मराठी भाषेमध्ये भारतीय संस्कृती मराठी महिती | Bhartiy Sanskruti In Marathi सांगणार आहोत चला तर मग पाहूया .

 

भारतीय संस्कृती ही विविध आणि प्राचीन संस्कृती आहे ज्याचा इतिहास अत्यंत प्राचीन आणि गौरवपूर्ण आहे. भारतीय संस्कृती ह्याच्या मूल्यातील आधारावर भाषा, धर्म, कला, साहित्य, संगीत, विज्ञान, तंत्रशास्त्र, औषध, वैद्यकीय विज्ञान, ज्योतिष, तरुणप्रमाणे, जनसंघटना, राजकीय आणि सामाजिक संरचना, धर्मिक प्रथा, आणि अनेक अन्य दिशांतर क्षेत्रांतील विकास झालेला आहे.

भारतीय संस्कृतीच्या महत्त्वाच्या विशेषत्वांमध्ये एक महत्त्वपूर्ण भूमिका महान धार्मिक आणि दार्शनिक धारांच्या विकासाला दिली जाते. हिन्दू धर्म, जैन धर्म, बौद्ध धर्म, और सिख धर्म यात्रेतील महत्त्वाच्या धार्मिक परंपरांची मूलच्या आधारावर निर्माण केली आहे.

भारतीय संस्कृतीतले कला, साहित्य, आणि संगीत यात्रेतील अत्यंत प्रमुख आणि प्रशंसित क्षेत्रे आहेत. भारतीय संस्कृतीला उत्कृष्ट कलासंस्थाने, संस्कृतीक संघटने, महत्त्वपूर्ण महोत्सवे, आणि अत्यंत धिषळ धर्मिक क्षेत्रे असलेल्या आणि संस्कृतीच्या प्रमुख प्रमुख केंद्रे आहेत.

भारतीय संस्कृतीला अत्यंत विविधता आणि समृद्धीच्या दृष्टीकोनात ओळखलं जातं. त्यात विभिन्न भाषांतर, वस्त्र, आहार, रसायन, ग्रंथ, आणि संस्कृतीक प्रथा असलेल्या विविध समुदायांची अंशे समाविष्ट केली जातात.

भारतीय संस्कृती ह्याच्या इतिहासात बहुतेक महत्त्वपूर्ण संघटना, युद्ध, आणि प्रभावी आणि प्रेरणादायक व्यक्त्यांची उभार आहे, आणि त्याच्या परिणामस्वरूप भारतीय संस्कृतीच्या अद्वितीयतेची घडामोडी आहे.

 

संस्कृती आणि निसर्ग

एखाद्या संस्कृतीची त्याच्या नैसर्गिक वातावरणाची धारणा अनेकदा त्या वातावरणाचे गुण प्रतिबिंबित करते. कठोर हवामानात राहणारे लोक निसर्गाकडे काहीसे धोक्याचे म्हणून पाहतात, तर ज्या संस्कृती सौम्य, संसाधन-समृद्ध वातावरणात राहतात त्या निसर्गाकडे अधिक परोपकारी दृष्टीकोनातून पाहतात .

 

भारतीय संस्कृती म्हणजे काय ?

भारतात जागोजाग वेगवेगळे लोक, धर्म, वातावरण, भाषा, चालीरीती आणि परंपरा यात वैविध्य दिसत असूनही, आढळणारे साम्य हे या देशाचे वैशिष्ट्य आहे. देशभरात पसरलेल्या विविध उपसंस्कृती आणि हजारो वर्षांच्या परंपरा यांची एकत्रित वळलेली मोट म्हणजे भारतीय संस्कृती. ती अनेक प्रसिद्ध आध्यात्मिक गुरूंचे व योगशिक्षकांचे आश्रयस्थान आहे.

 

भारतातील धर्म :

भारतातील धर्म अत्यंत विविध आणि अरूपी आहेत. भारतीय अखिल विश्वात धर्मांच्या जन्मस्थान म्हणून प्रसिद्ध आहे, आणि भारतीय संस्कृती धर्माच्या महत्त्वाच्या भुमिकेला साक्षर आहे. यापासून तोड़फोड किंवा संघर्ष व्यक्तियांच्या आपल्या व्यक्तिगत अर्थात आचार्य आणि आचार्यांच्या तर्फे तयारीला नाही.

भारतातील प्रमुख धर्म:

हिंदू धर्म :  हिंदू धर्म भारताच्या मुख्य आणि प्राचीन धर्मपंथांपैकी एक आहे. हिंदू धर्मात एकदेव, ब्रह्म, माया, राजा, धर्म, आणि मोक्ष यांच्या सिद्धांतांचा महत्व आहे. या धर्मात महत्त्वाच्या ग्रंथ जसे कि भगवद्गीता, उपनिषदे, आणि महाभारत आहेत.हिंदू धर्मात ब्रह्मांड, आत्मा, धर्म, कर्म,  विविध पहिल्या आणि आदिकालीन आणि विचारशील प्रत्येक धार्मिक अवगुणाच्या आधारावर आधारित आहे.

इस्लाम :  इस्लाम भारतात एक महत्त्वाचा धर्म आहे, मुस्लिम लोकांच्या मुख्य श्रद्धास्थलांमध्ये खजिना-ए-दिल्ली (दिल्ली), अजमेर, आणि मुंबई यांचे प्रमुख असावे लागतात. इस्लामात महत्त्वाच्या ग्रंथ खुरान आहे.

क्रिस्चियनिटी :  क्रिस्चियनिटी भारतात अत्यंत जणू आणि प्रमुख धर्मपंथ म्हणून मान्यता दिला आहे. भारतातील प्रमुख क्रिस्चियन श्रद्धास्थळांमध्ये वेलंगन्नी, गोवा, आणि नगपूर यांचे उल्लेखनीय आहे. बायबल क्रिस्चियन धर्मातील महत्त्वाच्या ग्रंथ आहे.

सिख धर्म :  सिख धर्म पंथाच्या मुख्य श्रद्धास्थळांमध्ये गोल्दन टेम्पल (अमृतसर) आणि पातालपुरा (अमृतसर) यांचे प्रमुख आहे. ग्रंथ साहिब सिख धर्मातील महत्त्वाच्या ग्रंथ आहे.

बौद्ध धर्म :  बौद्ध धर्म म्हणजे बुद्धिस्म, ज्याचा संस्थापक गौतम बुद्ध आहे. महत्त्वाच्या बौद्ध श्रद्धास्थळांमध्ये महाबोधि विहार (बोदगया), सारनाथ (वाराणसी), आणि तावडीपुर (नागपूर) यांचे उल्लेखनीय आहे.

जैन धर्म :  जैन धर्म म्हणजे तीर्थंकराच्या मूर्तीच्या पूजेसाठी प्रसिद्ध आहे. पालिताण, शिक्षापुरी, आणि रणकपुर यांचे तीर्थस्थळ जैन धर्मातील महत्त्वाचे आहे. जैन धर्मात महत्त्वाच्या ग्रंथ “जैन आगम” आहे.

अन्य धर्म :  भारतातील इतर धर्मांमध्ये जुद्ध दोन धर्म, यादव धर्म, सांब और नानकपंथी धर्म, बहाई धर्म, जुद्ध धर्म, अन्य बौद्ध पंथ, जुद्ध धर्म, आणि अनेक उपपंथ आहेत.

भारतातील धर्मांच्या प्रयोगातील विविधता, सांस्कृतिक धर्मप्रदर्शन, आणि एकत्रिता अत्यंत मौल्यवान आहे.

 

भारतातील भाषा :

भारतातील भाषा अत्यंत विविध आहेत, आणि याला अजूनही वाढत्या असलेल्या देशाच्या भाषांमध्ये एक अनोखी संघटना आहे. भारतातील मुख्य भाषांच्या एक वर्णनात्मक दृष्टीकोनानुसार या भाषांच्या काही महत्त्वपूर्ण भाषांची माहिती खालीलप्रमाणे आहे:

हिंदी :  हिंदी भारताची राज्य भाषा आणि देशाच्या अधिकांश भागातील मातृभाषा आहे. हिंदी देवनागरी लिपीत लिहिण्यात वापरली जाते.

मराठी :  मराठी म्हणजे महाराष्ट्राची मुख्य भाषा. इ.स. १९६० मध्ये मराठीला भारतीय संघाच्या आधिकाराखालील राज्य भाषा म्हणून मान्यता दिली आहे.

बंगाली :  बंगाली भारताच्या पश्चिम बंगाल, असम, आणि त्रिपुरा या राज्यांमध्ये मुख्यत्वाची भाषा आहे.

तमिळ :  तमिळ नाडू या दक्षिण भारतीय राज्याची मुख्य भाषा आहे. इ.स. २००४ मध्ये इण्डियन सरकारने तमिळच्या लिपीला भारतीय संघाच्या आधिकाराखालील भाषा म्हणून मान्यता दिली आहे.

तेलगू :  तेलगू अंध्र प्रदेशची मुख्य भाषा आहे. तेलगू लिपी वापरली जाते.

कन्नड :  कन्नड कर्नाटक राज्याची मुख्य भाषा आहे. या भाषेतील वाचन, लेखन, आणि विशेषतः कन्नड सिनेमा म्हणजे महत्त्वाच्या क्षेत्रे आहे.

उर्दू :  उर्दू भारताच्या उत्तर भागातील भाषा आहे आणि इ.स. १९४७ मध्ये पाकिस्तान आणि भारत यांच्या विभागात आल्याने उर्दूची महत्त्वाची भाषा झाली आहे.

पंजाबी :  पंजाबी पंजाब राज्याची मुख्य भाषा आहे, आणि त्याची गोवळण आणि संगीत पंजाबी संस्कृतीत आणि मनोरंजनात अत्यंत महत्त्वाची आहे.

गुजराती :  गुजरात राज्याची मुख्य भाषा आहे, आणि गुजराती साहित्य, कला, आणि संस्कृतीत अग्रणी आहे.

ओडिया :  ओडिया ओडिशा राज्याची मुख्य भाषा आहे, आणि त्याची साहित्य, ध्येय, आणि कला अत्यंत महत्त्वाची आहे.

यादीमध्ये दिलेल्या भाषा फक्त अद्वितीय भाषा नसल्याची काही वेळा नकारात्मक दृष्टीकोन असू शकतो. भारतातील इतर भाषांसाठीही सांस्कृतिक आणि ऐतिहासिक मौल्य आणि महत्त्व आहे, आणि त्या भाषांमध्ये विविध साहित्य, कला, आणि संस्कृतीची धरोणी आहे.

 

 

भारतातील वेशभूषा :

ज्याप्रमाणे भारत देशातील प्रत्येक राज्याची वेगळी भाषा आहे त्याप्रमाणेच भारत देशातील प्रत्येक राज्याची वेगळी वेशभूषा देखील आहे. भारतामध्ये अनेक प्रकारचे पोशाख घातले जातात तसेच प्रत्येक सणाचा आणि उत्साहाचा पोषाख वेगळा आहे. महाराष्ट्राचा पोषाखा मुख्यता साडी आणि पुरुषांसाठी धोतर असा आहे तर पंजाबी राज्यासाठी पंजाबी ड्रेसेस प्रसिद्ध आहे.गुजरात मध्ये गुजराती पद्धतीने वेशभूषा केली जाते . तर काही राज्यात आदिवासी लोक सुद्धा राहतात ते लोक त्यांच्या पद्धतीने वेशभूषा करतात .

याव्यतिरिक्त लग्न समारंभ यांसारख्या कार्यक्रमांमध्ये वेस्टर्न ड्रेसस देखील परिधान केले जातात.

 

भारतातील प्रमुख सण उत्सव : 

भारत देशामध्ये विविध सण आणि उत्साहाला अतिशय महत्त्वाचे स्थान दिले जाते भारत देशामध्ये वर्षभरामध्ये विविध सण साजरे केले जातात वर्षाच्या सुरुवातीला गुढीपाडवा या सणाने होते. काळानंतर अक्षय तृतीया, वटसावित्री पौर्णिमा, रक्षाबंधन, नागपंचमी, रंगपंचमी, होळी, बैल पोळा, गणेश चतुर्थी ,लक्ष्मीपूजन दिवाळी ,दसरा, नवरात्र, बाहू बीज , रमजान ईद व बकरी ईद यासारखे वेगवेगळे सण साजरे केले जातात. प्रत्येक सणाचे महत्त्व हे वेगळे असते. भारत देशांमधील प्रत्येक धर्माचा नागरिक हा प्रत्येक सण अतिशय उत्साहाने आणि आनंदाने साजरा करतो.

 

वडीलधाऱ्यांचा आदर :

भारतात, आई -वडिलांचा आदर करणे ही इथली संस्कृती मानली जाते. त्यासोबतच भारत देशामध्ये गुरूंना आणि शिक्षकांना देवाचा दर्जा दिला जातो. गुरूंनाही इथे मान दिला जातो कारण पालक आणि गुरू हेच महापुरुष असतात.

त्यामुळे भारत देशामध्ये वडीलधाऱ्या लोकांचा आदर आणि त्यांच्या आज्ञेचे पालन करणे हा प्रमुख धर्म मानला जातो.

भारत देशाच्या संस्कृतीचे पालने देवतांनी देखील केले. जेव्हा श्री राम भगवान यांनी वडिलांचे वचन पूर्ण करण्यासाठी 14 वर्षे वनवास पूर्ण केला होता. त्याचप्रमाणे अनेक कथा आहेत ज्या तुम्ही वाचू शकता आणि तुमच्या संस्कृतीचा अभिमान वाटू शकतो.

त्याप्रमाणेच महाभारतातील , जेव्हा गुरु द्रोणाचार्यांनी एकलव्याला गुरु दक्षिणा म्हणून अंगठा मागितला तेव्हा एकलव्य हसत हसत त्याच्या हाताचा अंगठा कापून गुरु द्रोणाचार्यांच्या चरणी ठेवला.

या दोन उदाहरणातून असे स्पष्ट होते की भारत देशाची संस्कृती ही खूप जुनी आहे आणि भारत देशाच्या संस्कृतीनुसार वडीलधाऱ्यांचा आदर करणे हे प्रत्येकाचे कर्तव्य आहे.

म्हणून मला माझा भारत देश खूप आवडतो, आणि भारतातील संस्कृती आणि सभ्यता सर्व जगभरामध्ये गाजलेली आहे याचा मला अभिमान आहे.

संस्कृतीचा अर्थ आणि संस्कृतीची वैशिष्ट्ये विडिओ माध्यमातून 

Video Credit : Dr. Anand Shinde Youtube Channel 

 

खालील माहितीसाठी हीच पोस्ट पुन्हा वाचा :

“भारतीय संस्कृती ” वर मराठी निबंध | Indian Culture Essay In Marathi

भारतीय संस्कृती  ही मिश्र संस्कृती 

भारतीय संस्कृतीची वैशिष्ट्ये 

भारतीय संस्कृती मराठी महिती | Bharatiy Sanskruti In Marathi

 

Widal Test Meaning In Marathi । विडाल टेस्ट म्हणजे काय ?

Sapiosexual Meaning In Marathi। सेपिओसेक्सुअल म्हणजे काय ?

Omnivores Meaning In Marathi। सर्वभक्षी म्हणजे काय ?

Spam Meaning In Marathi । स्पॅम म्हणजे काय ? 

Parenting Tips In Marathi । पालकत्वाच्या टिप्स मराठीत

Debug Meaning in Marathi । डीबग म्हणजे काय ?

एड्स मराठी माहिती। Aids Marathi Mahiti

 

---

 

मित्रांनो या निबंध मध्ये तुमचे काही स्वतःचे विचार किंवा कल्पना असेल किंवा काही सुचवायचे असेल काही बदल हवा असेल किंवा काही चुकी असेल तर ते आम्हाला निदर्शनास आणून द्या. याकरता तुमची कॉमेंट महत्त्वाची आहे तुमचा अभिप्राय आम्हाला  नवनवीन विषय लेखनास प्रोत्साहन देतो.

धन्यवाद.